ΠΕΡΙ ΝΕΜΕΩΝ & ΙΣΘΜΙΑΚΩΝ ΑΓΩΝΩΝ ΚΑΤΑ ΩΓΥΓΙΑΝ

 ΟΙ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ  ΑΓΩΝΕΣ  ΑΠΟ  ΤΗΝ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΑ  ΩΣ  ΣΗΜΕΡΟΝ

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ …(6)

 

   ΠΕΡΙ ΝΕΜΕΩΝ & ΙΣΘΜΙΑΚΩΝ ΑΓΩΝΩΝ

 ΚΑΤΑ   ΩΓΥΓΙΑΝ     

Γράφει ο Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης Αμφικτύων

 

 

 

 

            Περί των Νεμέων

 

Σύμφωνα με την Ελληνική Αρχαιολογία  όταν ο Αδραστος  συνεκρότει  την συμμαχίαν κατά των Θηβαίων , ο Αμφιάραος προβλέπων , ότι έμελλεν  να φονευθούν πάντες όσοι εκστρατεύσουν , εκτός του Αδράστου, δεν ήθελε  να εκστρατεύσει και γι’ αυτό κρύφθηκε και είπε στην γυναίκα του να μην δεχθεί δώρο από τον Πολυνείκην. Όμως ο Πολυνείκης την εξηπάτησε  δια του όρκου και ηναγκάσθη ο Αμφιάραος να εκστρατεύσει . Βδελυχθείς δε την απιστίαν , παρήγγειλεν στους υιούς του  να την φονεύσουν, όταν ανδρωθούν. Επειτα δε να εκστρατεύσουν  κατά των Θηβών. Εκστρατεύοντες ενίκησαν στο άρμα και στο δίσκο  στους αγώνες των Νεμαίων και εφόνευσαν τον Μελάνιππον, και ήλθον σε μάχην κατά του Λυκούργου , πλην όμως τους διεχώρησαν ο Αδραστος και Τυδεύς. (Απολλόδ. Α’.θ’.13,  Παυσαν. Λακωνικ. Ιβ’, Κορινθ’ στ’,  Ηρόδοτ. Τερψιχ, 67 )[Εξ   του αποσπάσματος εμφαίνεται πόσο αρχαίος είναι ο Νεμαιακός αγών, ο οποίος χάνεται στα βάθη της Ελληνικής προιστορίας. Κατά τον Δημήτριον Βαρδίκον (ΕΜΕΙΣ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ, εκδόσεις ΑΤΤΙΚΑ) το γένος του Αμφιάραω έζησε μεταξύ 13.500 και 5.300 Π. Ε]

 

            Ιδρυτές των Νεμέων οι Επτά  επί Θήβαις      

 

Ο δε Νεμαίος αγών ωνομάσθη από της Νεμέας πόλεως της Αργολίδος, όπου εωρτάζετο εις τιμήν του Διός κατά τριετίαν, τη δωδεκάτη του Πανέμου μηνός των Κορινθίων, όστις συμπίπτει με τον Βοηδρομιώντα των Αθηναίων. Δια τούτο ωνόμαζον και Ιερομηνίαν τον Πάνεμον. Προστάται δε του αγώνος ήσαν οι Κορίνθιοι, Αργείοι και οι Κλαιωναίοι. Τούτον δε τον αγώνα κατέστησαν πρώτον οι Επτά ηγεμόνες, ότε εστράτευον κατά των Θηβαίων, επιτάφιον του Αρχεμόρου. Οθεν οι πρόεδροι και κριταί του αγώνος ήσαν ενδεδυμένοι μέλανα ενδύματα, εις σημείον πένθους.  Τα δε βραβεία ήσαν στέφανος σελίνου δια την αυτήν αιτίαν. Οι πλείστοι δε των αγώνων  είχον βραβεία στεφάνους φοίνικος. Η  δε συνήθεια έμεινεν από του Θησέως. Μετά δε ταύτα εώρτασαν αυτόν και οι Επίγονοι, ότε εστράτευον εις τας Αθήνας. Τινές δε λέγουσιν, ότι εώρτασε και ο Ηρακλής τον αγώνα τούτον ,  αφ’ ού εφόνευσε τον Νεμαίον λέοντα. Τέλος δε κατεστάθη τακτικός ο αγών τον δεύτερον χρόνον  της πεντηκοστής τρίτης Ολυμπιάδος, ως νομίζει ο Ευσέβιος.[ Ο  Βοηδοδρομιών των Αθηναίων συμπίπτει με τον Αυγουστο/Σεπτέβριο και συγκεκριμένα απο 19 Αυγούστου έως 16 Σεπτεμβρίου. Οι Μήνες των Αθηναίων  ήσαν  οι :Γαμηλιών, Ανθεστηριών, Ελαφηβολιών, Μουνυχιών , Θαργηλιών, Σκιροφοριών, Εκατομβαιών, Μεταγειτνιών , Βοηδοδρομιών, Πυανοψιών, Μαιμακτηριών και   Ποσειδεών.]

 

Στέφανος εκ σελίνου

 

            Ότι δε το σέλινον ήτο χόρτον των νεκρών, μαρτυρεί και ο Πλούταρχος ούτως.  Ο Τιμολέων στρατεύων κατά των Καρχιδονίων, απήντησεν ημιόνους σέλινα  κομίζοντας. Αυτά δε ιδόντες οι στρατιώται, ενόμισαν κακόν το σημείον. Επειδή έστεφον τους τάφους των νεκρών με σέλινα. Και δια τούτο ήτον και παροιμία. «σελίνου δείτε», επι των βαρέων ασθενούντων λεγομένη. Ο δε Τιμολέων ορών το κακόν, εκέλευσε να  σταθή το στράτευμα .  Επειτα δημηγορήσας και άλλα πολλά εις απαλλαγήν της δεισιδαιμονίας, και απελπισίας, είπεν , ότι το σέλινον είναι σημείον νίκης, επειδή στεφανούσι με αυτό τους νικητάς των αγώνων οι Κορίνθιοι. Είτα δε λαβών σέλινον εστέφθη πρώτος, έπειτα  και οι ταξίαρχοι, και παν το στράτευμα . Και ενίκησεν εκείνην την λαμπράν νίκην η φρόνησις του στρατηγού, και έσωσε την Σικελίαν (Εν Τιμολέοντ. Κστ’)

 [Κάλιον λέων να άρχει επι προβάτων  …

 Στην στρατηγική υπάρχει ένα αξίωμα «καλύτερον να άρχει λέων επι προβάτων παρά πρόβατον επί λεόντων» για να καταδείξει την αξίαν του ηγέτου. Μια εμπνευσμένη ηγεσία είναι δυνατόν να νικήσει πολλαπλάσιους εχθρούς με  ήσσονα ηγεσία. Το  φωτεινότερο  παράδειγμα  η ηγεσία του μεγαλύτερου στρατηλάτη όλων των αποχών , του Μ. Αλεξάνδρου]

 

            Οι πρόγονοι μας τιμούσαν τους   εν πολέμω πεσόντας

 

            Κατά τινας δε, πρώτον έστεφον με ελαίαν τους νικητάς, και μετά τα Μηδικά μετεχειρίσθησαν το σέλινον εις τιμήν των τότε εν τω πολέμω φονευθέντων.  Πρώτον μεν ηγωνίζοντο μόνον στρατιώται, και παίδες στρατιωτών, επειδή κατέστησαν αυτόν στρατιώται.  Υστερον όμως εγένετο κοινός. (Υποθέσ. Πινδάρ. εν Νεμ,) Ενταύθα δύο πύκται , Δαμόξενος ο Συρακούσιος,  και Κρεύγας ο Επιδάμνιος, συνεφώνησαν , να κτυπά  πρώτον ο είς , όπου θέλει , έπειτα ο άλλος.  Και πρώτος μεν εκτύπησεν ο Κρεύγας τον Δαμόξενον εις την κεφαλήν. Επειτα δε εκείνος κτυπήσας αυτόν με ορθούς τους δακτύλους εις την πλευράν, και διαπεράσας με τους όνυχας  εις την κοιλίαν , είλκυσεν έξω τα σπλάχνα, ώστε απέθανεν ευθύς ο Κρεύγας. Οι  δε Αργείοι τον μεν Δαμόξενον  εδίωξαν εκ του αγώνος, επειδή παρέβη  την συμφωνίαν , τον δε Κρεύγαν εστεφάνωσαν ως νικητήν, έστησαν και ανδριάντα  αυτού.( Παυσαν. Αρκαδικ. Μ’. 3.) Ούτως εφονεύθη και ο Φιγαλεύς Αρραχίων ο παγκρατιστής εν Ολυμπία, αγωνιζόμενος με τον τελευταίον παγκρατιστήν (Ιάκωβ. Εν Αρχαιολογ. Ποτέρ. Εν Νέμ)

[Το στεφάνωμα του νεκρού Κρεύγα

 Με την αποπομπή του  Δαμόξενου εκ του αγωνιστικού χώρου της Ολυμπίας-λόγω του θανατηφόρου χτυπήματος  κατά του Κρεύγα- και την απονομή της Ολυμπιακής νίκης στον νεκρό,  οι Έλληνες  τιμούν όχι μόνον τον   ανθρωπισμό    και  την  δικαιοσύνη, αλλά συνάμα και  το ήθος κατά τους αθλητικούς αγώνες]

 

Παλαίμων και Λευκοθέα

 

Ο Παλαίμων ήτο υιός του Αθάμαντος και της Λευκοθέας, που πρότερον ονομάζετο Ινώ . Ο δε Παλαίμων πρότερον ονομάζετο Μελικέρτης.  Δεν είναι γνωστόν γιατί άλλαξαν τα ονόματα των.  Η Ινώ καταδιωκομένη υπό του Αθάμαντος λόγω της Νεφέλης, έπεσε στην θάλασα με τον υιόν της Μελικέρτην από τις Σκιρωνίδες Πέτρες(Κακιά Σκάλα) των Ονείων ορέων-ή Γερανείων- που είναι συνέχεια του Κιθαιρώνος. Μάλιστα λέγεται ότι στάθηκε επί της μολουρίδος Πέτρας και μαζί με το βρέφοες της έκανε άλμα, στην κυριολεξία εσάλταρε στην θάλασσα.  Τότε η Αφροδίτη λυπήθηκε την Ινώ διότι  ήτο εγγονή της. Συγκεκριμένα  η Αφροδίτη ήτο μητέρα της Αρμονίας και η Ινώ  θυγατέρα της Αρμονίας. Ως εκ τούτου η Αφροδίτη παρεκάλεσε τον Ποσειδώνα να δεχθεί φιλοφρόνως την εγγονή αυτής Ινώ Λευκοθέαν και το βρέφος, τον Μελικέρτην  Παλαίμονα. Έπειτα όμως το σώμα της Λευκοθέας δεν εφάνη πλέον, επειδή έγινε Νηρηίς, του δε Παλαίμονος εκόμισε κάποιο δελφίνι  στον Ισθμόν  της Κορίνθου, ή κατ’ άλλους εξεβράσθη στην ακτή της Σχοινουντίας χώρας, όπου έκειτο άταφον.

 

Ο βασιλεύς Σίσυφος θάβει τον Παλαίμονα

 

Όταν  βασιλεύς της Κορίνθου ήτο ο Σίσυφος, αδελφός του Αθάμαντος και θείος του Μελικέρτη συνέβη μέγας λιμός. Το δε Μαντείον  είπε να θάψουν εντίμως, και με αγώνα επιτάφιον τον Παλαίμονα , ο οποίος κειτόταν άταφος στην Σχοινουντία. Εστειλε λοιπόν ο Σίσυφος δύο Κορινθίους, τον Αμφίμαχον και Δονακίνον, και έφερον το σώμα του στην Κόρινθον.

 

Ο Σίσυφος θεσμοθετεί τον Ισθμιακόν αγώνα

 

Και θάψας αυτό με τιμές κατέστησε τον Ισθμιακό αγώνα προς τιμήν του Παλαίμονος και έτσι έπαυσεν ο λιμός. Επειδή εώρτασαν τον αγώνα μόνον λίγα χρόνια, ο λιμός ξανάρχισε . Τότε το Μαντείον τους  παρήγγειλε να καταστήσουν τον  αγώνα αιώνιο και να δίνουν στους αθλητές βραβεία , στεφάνους από σέλινο, επειδή το φυτό τούτο λέγουν ότι είναι καταχθόνιον και σύμβολον πένθους. Ετσι λοιπόν ξεκίνησαν οι αγώνες στα Ισθμια. Αν κρίνουμε όμως από τα αναφερόμενα πρόσωπα της αρχαιολογίας, τότε αγόμεθα στο συμπέρασμα ότι ο αγών είναι πολύ παλαιός και χάνεται στα βάθη της προϊστορίας.